In Nederland was het altijd al toegestaan om een familiewapen te voeren. In tegenstelling tot andere landen, hoefde je daarvoor in Nederland niet van adel te zijn. Ook was het in Nederland niet noodzakelijk om een familiewapen te registreren. Door het ontbreken van een registratie is het overigens lastig om onderzoek te doen naar familiewapens. Gelukkig zijn er in het verleden mensen geweest die de tijd en de moeite hebben genomen om een registratie bij te houden van alle familiewapens die zij in Nederland tegenkwamen. Je kunt daarbij denken aan wapens op grafzerken, grafstenen in kerken, gebrandschilderde kerkramen, schilderijen, zegelringen, lakzegels, enz. De twee belangrijkste collecties van dergelijke verzamelingen zijn afkomstig van heraldicus Muschart (1873-1955) en van de heraldici Steenkamp (1865-1955) en Damstra (1899-1982). De door mij gevonden wapens, staan geregistreerd in één van beide collecties en zijn in te zien bij het Centraal bureau voor genealogie in 's-Gravenhage.
Heraldiek familie Geel
Op basis van de gegevens die ik in de loop der tijd heb verzameld, heb ik onderzoek gedaan in het archief van het Centraal bureau voor genealogie en heraldiek in Den Haag. Ik ben daar zes wapens tegengekomen die ooit hebben toebehoord (of nog horen) aan families met de naam Geel of daaraan zijn gerelateerd.
Tijdens mijn genealogisch onderzoek ben ik verschillende keren op documenten gestuit waarbij de achternaam van voorouders en verwanten in de mannelijke lijn anders zijn geschreven. Zo kwam ik in de diverse documenten de volgende schrijfwijzen tegen: "Geel", "Gheel", "Van Geel" en "Van Gheel", terwijl zij aantoonbaar deel uitmaakten van de familie Geel in mijn mannelijke lijn. Dit is overigens niet ongebruikelijk en komt vaker voor. Tijdens mijn heraldisch onderzoek ben ik gestuit op wapens die sterke overeenkomsten kennen en/of gebruikt zijn in andere wapens (huwelijk, inlijving van een wapen, enz.) en waarbij een zelfde naamsverwantschap is te onderkennen als bij mijn genealogisch onderzoek. Het familiewapen Geel toont bijvoorbeeld zeer sterke gelijkenis met het familiewapen Van Gheel, dat weer is opgenomen in de kwartieren van de familiewapens van Van Geel en van Van Gheel Roëll.
Disclaimer: Het feit dat deze wapens ooit toebehoord hebben aan iemand met de naam Geel, betekent niet dat ik één van die familiewapens mag gebruiken. Daarvoor moet ik namelijk aantonen dat er een verwantschap is met de wapenvoerders van weleer.
Hieronder staat een overzicht van de gevonden wapens, inclusief de beschrijvingen die ik daarbij heb aangetroffen. De wapens zijn door mij zelf vervaardigd aan de hand van de gevonden beschrijvingen en afbeeldingen. De wapens zijn dus mijn persoonlijke interpretatie en weergave daarvan op basis van de beschrijvingen!
Wapen Jan Carel Andries Van Gheel Roëll, wapen is bij K.B. van 25 april 1818, nr. 84, ingelijfd.
Omschrijving: gevierendeeld: I en IV in goud een staande, zwarte beer; II en III gevierendeeld: 1 en 4 in rood vijf gouden nagels, vier gerangschikt als een schuinkruis, de punten naar het midden gericht, de vijfde paalsgewijs over het snijpunt; 2 en 3 in blauw drie gouden kepers.
Helm: aanziend, geen wrong.
Helmteken: zeven struisveren, afwisselend zwart en goud, de middelste naar voren omgebogen.
Dekkleden: goud, gevoerd van zwart.
Bron 1:
CBG, Nederland's Adelsboek, jrg. , blz. 318.
Bron 2:
CBG, De Nederlandse Adel, 1989, blz. 184.
Bron 3:
CBG, Wapenboek van den Nederlandschen Adel, door J.B. Rietstap, pl. 70.
Bron 4:
CBG, Van Weleveld en Okellij, Armorial Général du Royaume des Pays-Bas, 1830.
Familiewapen Van Geel
Omschrijving: gevierendeeld: I en IV in rood vijf zilveren nagels (2-1-2), de buitenste vier schuinkruisgewijs geplaatst, met de koppen naar buiten, de middelste met de kop naar beneden gericht; II en III in blauw drie gouden kepers.
Hartschild: in goud een blauwe leeuw.
Ook terug te vinden in één van de vier kwartierwapens van het wapen van dhr. Hoeuft, overleden 23 juni 1712
Bron: CBG, GHS 50A34, J.M. de Lange. Wapenboeck, familiewapens, rouwborden en grafschriften, ca. 1727, blz. 1545.
Familiewapen Van Gheel
Omschrijving: gedeeld: I in rood vijf ronde gouden nagels (2-1-2), de buitenste vier schuinkruisgewijs geplaatst met de koppen naar buiten gericht, de middelste omgekeerd; II in blauw drie gouden kepers.
Bron 1: CBG, GHS 50C03, Reinier van Heemskerck, Waapen boeck van adelijke en aanzienelijke famiellien in de 17 provintien van de Nederlanden. Alle uit de waapens en grafzarken en cachetten bij een versamelt en op het alphabet gesteld, blz. 69.
Wapenvoerder: Van Geel
Een van de kwartierwapens van het alliantiewapen Smissaert - Toll, overleden 27 augustus 1730, aanwezig op een rouwbord in de kerk van Rhenen.
Bron: 2
Wapenvoerder: Van Geel
Een van de kwartierwapens van het wapen van Jan Carel Smissaert, overleden 11 april 1775, aanwezig op een rouwbord in de kerk van Rhenen.
Bron: 2
Wapenvoerder: Van Gheel
Een van de kwartierwapens van het alliantiewapen Hoeufft, overleden 11 juni 1736, aanwezig op een rouwbord in de kerk van Neerlangbroek.
Bron: 2
Wapenvoerder: Van Gheel
Een van de kwartierwapens van het wapen van Van Toll, overleden 15 februari 1708, aanwezig op een rouwbord in de kerk van Culemborg.
Bron 2: CBG, GHS 50D31, M.L. van Hangest d'Yvoy. Grafschriften, rouwborden en kerkglazen in Utrecht, Holland, Gelderland en Noord-Brabant, nagetekend in de jaren 1776-1815, (blz. 62, 70, 71 en 248 volgens copie).
Familiewapen Geel
Omschrijving: gedeeld: I in rood vijf gouden nagels (2-1-2), de buitenste vier schuinkruisgewijs geplaatst met de koppen naar buiten gericht; II in goud drie zwarte kepers.
Ook terug te vinden in één van de vier kwartierwapens van het wapen Bootsman.
Bron: CBG, GHS 50A32, J.M. de Lange, Wapenboek van veele Edele Nederlandse Families en van andere in 4 quartieren gesteld met de wapens in couleuren, deel 1, blz. 126.
Collectie Steenkamp/Damstra.
Familiewapen Geel (ca 1825)
Omschrijving: In goud drie zwarte molenijzers
Bron: CBG, GHS 50A08, Collection de 2266 armoiries ... de familles nobles et patriciennes des Pays-Bas (ca. 1825), blz. 228.
Wapen van Cornelis Geel (1787), Luitenant schutterij
Omschrijving: In goud zonnebloem op steel
Bron: Schutterijkaart no. XV Gemeente archief Amsterdam
Collectie Steenkamp / Damstra